Lỗ hổng trong lưới phòng không Arab Saudi
Quân đội Arab Saudi dường như bị bất ngờ và bộc lộ điểm yếu trước đòn tấn công bằng UAV của đối phương vào các cơ sở lọc dầu.
Hai nhà máy lọc dầu của tập đoàn Aramco nằm tại ở Abqaiq và Khurais, đông bắc Arab Saudi ngày 14/9 bị tấn công bằng máy bay không người lái (UAV), làm gián đoạn hoạt động sản xuất tại hai cơ sở vốn cung cấp 5,7 triệu thùng/ngày, tương đương 50% tổng sản lượng của Arab Saudi và gây sụt giảm 5% lượng cung dầu mỏ toàn cầu.
Việc các cơ sở lọc dầu có tầm quan trọng chiến lược như vậy bị tấn công đặt ra nhiều câu hỏi về năng lực phòng không của Arab Saudi và các đồng minh, đặc biệt là Mỹ. Hai nhà máy trên nằm cách Bahrain, nơi đồn trú của Hạm đội 5 hải quân Mỹ, khoảng 50 km và cũng ở rất gần hàng loạt căn cứ không quân của Washington tại Trung Đông.
Khu vực hoạt động của Hạm đội 5 hải quân Mỹ. Đồ họa: CNN.
Tuy nhiên, khi những tiếng nổ vang lên tại nhà máy Abqaiq và Khurais lúc 4h sáng 14/9, không có dấu hiệu nào cho thấy các lực lượng phòng không trong khu vực đã nhận biết được mối đe dọa hay có các động thái đánh chặn. Bộ Tư lệnh Trung tâm (CENTCOM), đơn vị quản lý hoạt động tác chiến của quân đội Mỹ tại Trung Đông, dường như cũng chỉ biết về vụ tấn công thông qua các nguồn tin công khai.Để tiếp cận được mục tiêu, các UAV này nhiều khả năng đã phải qua mặt một loạt hệ thống cảnh giới, phòng không của nhiều nước. Các căn cứ quân sự Mỹ trong khu vực đều sở hữu hệ thống radar có khả năng phát hiện UAV từ khoảng cách trên 150 km. Các đồng minh của Mỹ cũng biên chế nhiều khí tài hiện đại có thể đánh chặn UAV ngay khi phát hiện mối đe dọa.
Muhammad al-Bukhaiti, một lãnh đạo phiến quân Houthi ở Yemen, hôm qua tuyên bố nhóm này đã “khai thác các điểm yếu” trong hệ thống phòng không của Arab Saudi để tiến hành vụ tấn công, nói thêm rằng việc Mỹ tìm cách quy kết cho Iran chỉ là “sự phá sản chính trị” của Washington.
Tên lửa Patriot Mỹ khai hỏa trong diễn tập ở Trung Đông năm 2014. Ảnh: USAF.
Lưới phòng không của Arab Saudi được coi là thuộc hàng mạnh nhất tại Trung Đông với 17 radar cảnh giới tầm xa AN/FPS-117, 6 radar cảnh giới chiến thuật AN/TPS-43, cùng nhiều hệ thống phòng không tầm xa Patriot, tên lửa tầm ngắn HAWK cải tiến và pháo Oerlikon Contraves. Các tổ hợp này được kết nối vào mạng lưới quản lý không phận thống nhất mang tên “Peace Shield” (Lá chắn hòa bình), cho phép chia sẻ dữ liệu mục tiêu và điều phối tác chiến.Tuyên bố của al-Bukhaiti cho thấy lưới phòng không của Arab Saudi vẫn tồn tại nhiều “lỗ hổng” nghiêm trọng, dù nước này được trang bị nhiều hệ thống phòng không và tiêm kích hiện đại nhất do đồng minh Mỹ phát triển.
Không quân Arab Saudi cũng sở hữu phi đội tiêm kích hùng hậu với 167 chiến đấu cơ đa năng F-15SA, 61 tiêm kích hạng nặng F-15C và 53 máy Eurofighter Typhoon. Những chiếc F-15 từng được sử dụng để đánh chặn UAV của phiến quân Houthi trước đây, cũng như làm nhiệm vụ không kích mục tiêu trên lãnh thổ Yemen.
Tuy nhiên, “Peace Shield” lẫn các biên đội tiêm kích đều “im hơi lặng tiếng” khi vụ tấn công xảy ra. Không một tín hiệu báo động nào được phát đi, cũng không có quả tên lửa phòng không nào được khai hỏa.
Giới quan sát chỉ ra rằng các tổ hợp phòng không của Arab Saudi gần nhà máy Abqaiq và Khurais dường như được bố trí để đối phó với mối đe dọa từ tên lửa của Iran ở phía bắc. Nếu bị phiến quân Houthi tấn công từ phía nam, các nhà máy này gần như “trơ trọi” trước hỏa lực đối phương.
Arab Saudi triển khai một số tổ hợp phòng không tầm ngắn Hawk và Patriot PAC-2 tầm trung ở gần các nhà máy này. Tuy nhiên, các hệ thống Hawk không bao phủ không phận phía nam của hai nhà máy, trong khi tổ hợp PAC-2 rất khó phát hiện những chiếc UAV bay thấp cỡ nhỏ, làm bằng nhựa ít phản xạ tín hiệu radar.
Các tổ hợp Hawk (màu cam) và PAC-2 (màu đỏ) bố trí gần nhà máy Abqaiq. Đồ họa: AmirlGM.
Hệ thống Patriot PAC-2 Arab Saudi từng gây thất vọng trong đợt đánh chặn tên lửa đạn đạo phóng từ Yemen hôm 25/3/2018. Một quả đạn MIM-104C quay ngược 180 độ chỉ vài giây sau khi phóng lên rồi đâm xuống đất và nổ tung, tên lửa khác cũng phát nổ ngay sau khi rời bệ phóng.Đây không phải lần đầu tiên phòng không Arab Saudi bị đặt dấu hỏi. Lực lượng này từng nhiều lần để lọt UAV và tên lửa của Houthi, gây thiệt hại đáng kể cho cơ sở hạ tầng.
